Με την αρχή κάθε νέας χρονιάς, το θέμα της μελέτης των μαθημάτων στο σπίτι είναι από τα πρώτα και σημαντικότερα αντικείμενα συζήτησης ανάμεσα στους γονείς, αλλά και μεταξύ γονέων και παιδιών. Είναι, μάλιστα, πολύ πιθανό, καθώς προχωρά η σχολική χρονιά, η απογευματινή μελέτη να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αντικείμενα διαφωνιών εντός της οικογένειας. Σε πολλά ελληνικά σπίτια εκτυλίσσονται καθημερινά πολύωρες «μάχες», προκειμένου οι μικροί αλλά και οι μεγαλύτεροι μαθητές να ολοκληρώσουν τις σχολικές τους εργασίες. «Αν δεν τελειώσεις τα μαθήματά σου, δεν έχει βόλτα», «Πρέπει να είσαι η καλύτερη μαθήτρια στην τάξη σου», «Ολοκλήρωσε την εργασία σου και θα σου αγοράσω καινούριο παιχνίδι», είναι μερικές μόνο από τις φράσεις που κάποιοι έχουν ακούσει στην παιδική τους ηλικία ή επαναλαμβάνουν σήμερα από τη θέση του γονέα και συνδέονται με τη μελέτη των παιδιών στο σπίτι.

Πολλοί γονείς, υποκινούμενοι από το άγχος και την επιθυμία τους να επιτύχουν τα παιδιά τους όσο το δυνατόν καλύτερο μαθησιακό αποτέλεσμα, θεωρούν πως, αν ένα παιδί δεν διαβάζει πολύ στο σπίτι, δεν θα τα πάει καλά στο σχολείο. Ωστόσο, το να αγχωνόμαστε υπερβολικά, να υπερ-εμπλεκόμαστε στην προσπάθεια του παιδιού, όταν μελετά στο σπίτι, και να πιέζουμε καταστάσεις επιφέρει, τις περισσότερες φορές, τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουμε. Ας μην ξεχνάμε πως σε κανέναν δεν αρέσουν οι φωνές, οι καβγάδες και οι τιμωρίες. Πόσο μάλλον στους μικρούς μαθητές, που με τα ήδη υπερφορτωμένα προγράμματά τους, νιώθουν ολοένα και μεγαλύτερη εξάντληση όσο η χρονιά προχωρά. Το σημαντικό γι’ αυτούς είναι οι γονείς τους να τους προσφέρουν ένα ήρεμο περιβάλλον, το οποίο θα τους βοηθήσει να οργανώσουν τη μελέτη τους στο σπίτι, να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη σχολική εργασία και τη μάθηση, αλλά και να καλλιεργήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες, για να διαβάζουν σωστά και να αποδίδουν τα μέγιστα, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους.

Το πρώτο καθοριστικής σημασίας βήμα που μπορούμε να κάνουμε, ώστε να βοηθήσουμε σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό τα παιδιά, όταν μελετούν στο σπίτι, είναι να δημιουργήσουμε γι’ αυτά το κατάλληλο κλίμα. Φροντίζουμε, λοιπόν, να διασφαλίσουμε συνθήκες τέτοιες, που να ενισχύουν το κίνητρο για μάθηση και να καλλιεργούν το αίσθημα προσωπικής ευθύνης των παιδιών:

• Δίνουμε στα παιδιά τον χρόνο που χρειάζονται για να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του νέου προγράμματός τους! Η έναρξη κάθε νέας σχολικής χρονιάς φέρνει μαζί της νέα δεδομένα και νέες μαθησιακές απαιτήσεις, στις οποίες τα παιδιά καλούνται να ανταποκριθούν. Καθώς η μία εκπαιδευτική βαθμίδα διαδέχεται την άλλη, οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με αλλαγές στο μαθησιακό και σχολικό περιβάλλον. Οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να συνυπάρχουν με αλλαγές στην οικογενειακή ή κοινωνική ζωή των παιδιών, οι οποίες μπορεί να είναι δυσάρεστες (π.χ. οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης, η ανεργία του ενός ή και των δύο γονέων, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η μετακόμιση ή η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος) ή ευχάριστες (π.χ. ο ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια ή η έναρξη μιας νέας δραστηριότητας). Όποιες και αν είναι οι περιστάσεις, πάντως, οι γονείς καλούνται να είναι υπομονετικοί και να αντιληφθούν ότι τα παιδιά τους χρειάζονται χρόνο προσαρμογής στις νέες συνθήκες του σχολικού βίου, αναπόσπαστο κομμάτι του οποίου αποτελεί και η μελέτη στο σπίτι.
• Διατηρούμε την ψυχραιμία μας απέναντι σε συμπτώματα των παιδιών, όπως τα παράπονα για σωματικές ενοχλήσεις, η συχνουρία και η άρνηση για ενασχόληση με τις σχολικές υποχρεώσεις στο σπίτι! Πρόκειται για σημάδια που καταδεικνύουν άγχος ή/και φόβο για τις νέες συνθήκες και τις υποχρεώσεις που καλούνται να εκπληρώσουν ως μαθητές και υποχωρούν ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτό που σίγουρα βοηθάει είναι τα παιδιά να γνωρίζουν ότι οι γονείς τους είναι δίπλα τους και τα στηρίζουν σε κάθε νέο τους εγχείρημα. Ωστόσο, αν τέτοιου τύπου συμπτώματα εξακολουθούν να εκδηλώνονται και δεν υποχωρήσουν, συνιστάται η επικοινωνία με τον δάσκαλο, η συνεργασία μαζί του και, αν κριθεί σκόπιμο, η παρέμβαση κάποιου επαγγελματία.
• Δείχνουμε ενδιαφέρον για όσα αφορούν στο σχολείο, τόσο στο μαθησιακό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της σχολικής ζωής και πράξης στο σύνολό της! Φροντίζουμε, βέβαια, το ενδιαφέρον μας αυτό να μην αγγίζει την υπερβολή, καθώς τα μικρότερα κυρίως παιδιά το εκλαμβάνουν ως πίεση. Τονίζουμε απλά, με λόγια και πράξεις, ότι οι γονείς τους είναι πλάι τους, έτοιμοι να ακούσουν για όσα συμβαίνουν στο σχολείο και πρόθυμοι να βοηθήσουν, όπου και όποτε αυτό χρειαστεί. Μια τέτοια στάση συμβάλλει στην καλλιέργεια ήρεμου και ασφαλούς κλίματος και ενισχύει την εμπιστοσύνη των παιδιών στις δυνατότητές τους, μέσα από την εμπιστοσύνη στην αρωγή των γονέων τους.
• Βοηθούμε τα παιδιά να αντιληφθούν ότι η μελέτη στο σπίτι και ο προγραμματισμός της αποτελούν ατομική τους ευθύνη! Σιγά σιγά και χωρίς πίεση, τα παιδιά πρέπει να αποδεχτούν τη σχολική εργασία ως κομμάτι της καθημερινότητάς τους και του προγράμματός τους. Για να γίνει αυτό πραγματικότητα, η συμβολή των γονέων είναι καθοριστικής σημασίας. Οι τιμωρίες ή οι υπερβολικές παροχές, προκειμένου τα παιδιά να ολοκληρώσουν την απογευματινή τους μελέτη, δε λειτουργούν επικουρικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι γονείς οφείλουν, με ηρεμία και κατανόηση απέναντι στις ανάγκες των παιδιών τους (π.χ. ανάγκη για διάλειμμα, για ψυχαγωγικές δραστηριότητες και για ελεύθερο χρόνο), να υπενθυμίζουν ότι, αν αυτά επιλέξουν να μην ολοκληρώσουν τη μελέτη τους, αυτό θα γίνει αντιληπτό στη σχολική τάξη. Ένας αποδοτικός τρόπος για να ενισχύσουν οι γονείς το αίσθημα προσωπικής ευθύνης των παιδιών, ιδιαίτερα όσων ανήκουν σε μικρότερες ηλικιακές βαθμίδες, είναι η εκχώρηση ευθυνών. Έτσι, τα παιδιά γίνονται υπεύθυνα για την προετοιμασία της σχολικής τους σάκας, φροντίζουν για την καλή εικόνα των βιβλίων και των τετραδίων τους και, σε επόμενη φάση, συγκροτούν το πρόγραμμά τους (π.χ. ώρα παιχνιδιού, ώρα διαβάσματος κ.λπ.).
• Δίνουμε το καλό παράδειγμα! Για όση ώρα τα παιδιά μελετούν, καλό είναι να αποφεύγουμε να βλέπουμε τηλεόραση ή να παίζουμε κάποιο παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μπορούμε να επιλέξουμε και εμείς να ολοκληρώσουμε την ώρα εκείνη μια εργασία, η οποία δεν αποσπά τα παιδιά από τη μελέτη τους. Μια πολύ καλή τακτική είναι οι γονείς να προτείνουν, πού και πού, στα παιδιά να δουλέψουν στον ίδιο χώρο, ολοκληρώνοντας ο καθένας τις υποχρεώσεις του. Οι γονείς τη δουλειά τους και τα παιδιά τη μελέτη τους.
• Δίνουμε στα παιδιά χρόνο για παιχνίδι και αναψυχή! Όσο σημαντικό είναι να ολοκληρώνουν τα παιδιά την απογευματινή τους μελέτη, άλλο τόσο σημαντικό είναι να έχουν την ευκαιρία για ένα διάλειμμα από τις υποχρεώσεις τους. Φροντίζουμε να αφήνουμε πάντα στα παιδιά ένα παράθυρο ελεύθερου χρόνου και τους δίνουμε τη δυνατότητα επιλογής των δραστηριοτήτων που τους αρέσουν, στο χρονικό αυτό διάστημα. Κάτι τέτοιο βοηθάει στη συγκέντρωσή τους κατά την ώρα της μελέτης, αφού γνωρίζουν ότι μετά το πέρας της, θα έχουν σίγουρα και το χρόνο να χαλαρώσουν και να ψυχαγωγηθούν.

[της Αγάθης Πατσιούδη - Αθηνοδρόμιο]